De Moestuin

Jacques Lobstein (Borculo, 1883) geneesheer-directeur van de Joods-psychiatrische instelling Het Apeldoornsche Bosch, schrijft aan zijn bureau een brief. Het is 10 dagen na de overgave van Nederland aan nazi-Duitsland. De geadresseerden van zijn brief zijn de regenten van het overkoepelende Centraal Israëlitisch Krankzinnigengesticht. Ik heb deze brief teruggevonden in het stadsarchief van Amsterdam.

Lobstein vraagt toestemming om het sportveld om te toveren tot één grote moestuin. Zo kan de reeds behoorlijk zelfvoorzienende zorginstelling er nog een schepje bovenop doen. De instelling heeft dan al grote akkers met aardappelen en verschillende soorten groenten. Maar het is oorlog en vooruitdenken is noodzakelijk.

Het plan is om bruine bonen te zaaien op het sportveld. Zo kan er geld bespaard worden en kan er langer gebruikgemaakt worden van de voorraad aardappelen. Lobstein laat weten dat de voorraad aardappelen naar verwachting 3 á 4 weken langer mee zal gaan.

Ik veronderstel dat Lobstein bij het maken en indienen van zijn plannen ook de Grote Oorlog van 1914-1918 en de tekorten die daardoor ontstonden in gedachten heeft gehad. Hij was in die tijd immers de tweede man van de instelling en ook toen zullen er problemen zijn ontstaan die om een oplossing vroegen.

Lobstein noemt enkele argumenten op: “Ik moge u eraan herinneren dat omtrent prijzen, rantsoenen en vervoersmogelijkheden [tot] op heden slechts nog onzekerheden bestaan, alsmede dat betreffende onze koopkracht en de plaats die wij t.z.t. in de distributieregeling zullen innemen, de vooruitzichten eveneens onzeker zijn”.

Of de moestuin er is gekomen, is onbekend gebleven. Ik vermoed van wel, want wat zou er op tegen zijn geweest? Jacques had het zelf ook geschreven: er zijn genoeg andere plekken om te sporten en als het te zijner tijd nodig is, dan kan de moestuin met relatief weinig moeite weer worden teruggebracht tot een sportveld. Na een toename van het aantal patiënten die voor mei 1940 naar Nederland waren gevlucht, nam het aantal verpleegden gedurende de oorlog hand over hand toe. In de laatste maanden van het bestaan van de inrichting waren er alleen al 1300 patiënten die gevoed moesten worden. Een hele klus!